Przez żołądek do serca?
Dominika Adamczyk, doktorantka z Wydziału Psychologii Uniwersytetu Warszawskiego, wraz z prof. dr hab. Dominiką Maison i we współpracy z Johnem B. Nezlekiem, przeprowadziła eksperyment, którego wyniki pozwalają lepiej zrozumieć, w jaki sposób informacja o wegetarianizmie wpływa na ocenę naszej atrakcyjności w serwisach randkowych. Badanie to zbliża nas do odpowiedzi na pytanie, jak osoby jedzące mięso postrzegają swych potencjalnych, nie-mięsożernych partnerów. Badaczki sprawdziły przy tym, jak na wizerunku wegetarian odbijają się ich motywacje do porzucenia diety mięsnej. To szczególnie istotne zagadnienie w Polsce – kraju o niezwykle silnych tradycjach jedzenia produktów odzwierzęcych.
„Swipe-owanie” w służbie nauki
W 2022 r. przeprowadzono szeroko zakrojone badanie na próbie 404 heteroseksualnych, mięsożernych osób – 204 Polek i 200 Polaków. Uczestnicy zobaczyli fikcyjne profile randkowe – wyglądem przypominające te z Tindera. Oceniali osoby na podstawie ich zdjęć, opisu zainteresowań i wzmianki o diecie. W tej ostatniej kwestii kluczowe były cztery warianty: brak informacji o diecie (grupa kontrolna), wegetarianizm z powodów zdrowotnych, etycznych lub ekologicznych.
Po zapoznaniu się z profilem badani oceniali m.in. ogólne wrażenie (tzw. termometr uczuć), chęć umówienia się na randkę, zgodność płciową (czy osoba wydaje się „kobiecą” lub „męską”), a także przypisywane cechy stereotypowo kobiece i męskie. Dodatkowo mierzono, jak silnie badani utożsamiają się ze swoją dietą mięsną.
Nie jesz mięsa? Randka niepewna
Wyniki mówią jasno: osoby jedzące mięso postrzegały wegetarian gorzej niż osoby, które nie podzieliły się informacjami o swojej diecie. Dotyczyło to zarówno ogólnego wrażenia, jak i chęci umówienia się na randkę.
– Spodziewaliśmy się, że wegetarianie będą oceniani jako mniej atrakcyjni niż osoby, które nie informują o swojej diecie – jest to zgodne z efektem podobieństwa, a ludzie często wybierają partnerów podobnych do siebie. Zaskoczyło nas jednak, że wegetarianie motywowani troską o zdrowie byli oceniani najgorzej – jako najmniej atrakcyjni i najmniej chętnie wybierani jako potencjalni partnerzy. Było to sprzeczne z wcześniejszymi przewidywaniami i wynikami badań, które wskazywały, że to wegetarianie kierujący się względami etycznymi (np. troską o zwierzęta) spotykają się z największą niechęcią – zauważa Dominika Adamczyk.
Dodatkowo, kobiety oceniały mężczyzn wegetarian gorzej niż mężczyźni oceniali kobiety wegetarianki. Może to mieć związek ze stereotypowym postrzeganiem cech związanych z daną płcią. Jak tłumaczą autorki, opiekuńczość wobec zwierząt może być postrzegana jako „niemęska”. Odrzucający mięso mężczyzna nie pasuje więc do tradycyjnej, polskiej koncepcji męskości.
Kobiety na diecie roślinnej nie doświadczały podobnego spadku ocen. Ich wybory dietetyczne były postrzegane jako zgodne ze stereotypowym obrazem ich płci. Dbanie o zdrowie, troska o środowisko czy opiekuńczość to cechy, które społeczeństwo chętniej przypisuje kobietom niż mężczyznom.
Trzeba przedefiniować męskość?
Wyniki badań pokazują, że dieta – a szczególnie jej powody – wpływa na postrzeganie naszych potencjalnych partnerów. Może to tłumaczyć, dlaczego mężczyźni rzadziej decydują się na przejście na dietę roślinną. Dominuje stereotyp: mięso kojarzymy z jadłospisem mężczyzny, a tofu to raczej składnik diety kobiet.
– Normy męskości nie są stałe – zmieniają się pod wpływem przemian społecznych i kulturowych. Dotychczasowe kampanie promujące wegetarianizm wśród mężczyzn wciąż opierają się jednak na tradycyjnym wzorcu męskości („możesz być silny i umięśniony, jedząc warzywa!”). Być może lepszym rozwiązaniem byłoby promowanie nowej definicji męskości – uwzględniającej wrażliwość i empatię, które są częstymi cechami wegetarian. Warto też obalać mity, np. że dieta wegetariańska nie zapewnia odpowiednich składników dla mężczyzn, co – jak pokazują badania – nie jest prawdą – wyjaśnia badaczka.
Zamiast więc próbować „wmontować” wegetarianizm w dotychczasowy stereotyp męskości, warto propagować jej bardziej otwarty model.
