Nagroda NCN przyznawana jest od 2013 roku za wybitne osiągnięcia w badaniach podstawowych. Jak definiuje NCN – otrzymują ją osoby, które swoją pracą poszerzają granice wiedzy i wnoszą istotny wkład w naukę światową. Nagroda przyznawana jest w trzech obszarach: nauk humanistycznych, społecznych i o sztuce, ścisłych i technicznych oraz o życiu.
O nowych założeniach w biologii komórki
Dr hab. Łucja Kowalewska pracuje na Wydziale Biologii UW, kieruje Zakładem Anatomii i Cytologii Roślin.
– Jej prace koncentrują się na błonach periodycznych, których organizacja ma kluczowe znaczenie dla funkcjonowania komórki, m.in. dla biogenezy plastydów i efektywności fotosyntezy. Badania laureatki wnoszą istotny wkład w zrozumienie zależności między geometrią błon a ich funkcją. Badaczka wykazała, że organizacja przestrzenna błon jest nie tylko efektem samoorganizacji jej elementów budulcowych, ale aktywnie reguluje procesy życiowe komórki, co stanowi zmianę dotychczasowego paradygmatu w biologii komórki – opisuje w informacji o nagrodach i laureatach Narodowe Centrum Nauki.
– Prowadzone przez nią badania mają charakter podstawowy, jednak zrozumienie zasad samoorganizacji błon biologicznych ma również istotny potencjał aplikacyjny – stanowi podstawę do projektowania biomimetycznych nanomateriałów, które mogą znaleźć zastosowanie w medycynie, farmacji i technologii żywności, na przykład jako nośniki leków, materiały wspomagające regenerację tkanek czy inteligentne powłoki – donosi NCN.
My przypominamy tekst Geometria przestrzenna w biologii. Czyli dlaczego estetyka może być przydatna w życiu, który ukazał się na stronie Serwisu Naukowego UW: serwisnaukowy.uw.edu.pl/geometria-przestrzenna-w-biologii-czyli-dlaczego-estetyka-moze-byc-pomocna-w-zyciu
Między przeszłością, teraźniejszością a przyszłością
Prof. dr hab. Maciej Stolarski pracuje w Katedrze Psychometrii i Diagnozy Psychicznej Wydziału Psychologii UW.
– Prof. Maciej Stolarski bada zjawisko mentalnych podróży w czasie. Dostarczył empirycznych dowodów na kluczową rolę myślenia wykraczającego poza chwilę obecną dla jakości i efektywności ludzkiego życia. Dorobek naukowca, łączący psychologię poznawczą, osobowościową i pozytywną, ma znaczący wpływ na rozwój badań nad psychologią czasu – informuje w relacji o nagrodach NCN.
– Zdolność do przenoszenia się myślami w przeszłość i przyszłość to jedno z najważniejszych osiągnięć ewolucyjnych człowieka, będące podstawą planowania, podejmowania decyzji, odraczania gratyfikacji czy refleksji nad własnym życiem. Naukowiec prowadzi badania nad zrównoważoną perspektywą czasową – zdolnością elastycznego przełączania się między przeszłością, teraźniejszością i przyszłością w zależności od sytuacji. Opracował wskaźnik odchylenia od zrównoważonej perspektywy czasowej, który stał się punktem odniesienia dla badań prowadzonych na całym świecie. Analizuje też, jak różnice w postrzeganiu czasu wpływają na emocje, relacje czy skuteczność działania – opisuje NCN.
Pisaliśmy także o pracach prof. Stolarskiego. Tekst Przestań rozpamiętywać złą przeszłość. Jak teoria perspektyw czasowych pomaga zrozumieć zaburzenia psychiczne znajdziecie tutaj: serwisnaukowy.uw.edu.pl/przestan-rozpamietywac-negatywna-przeszlosc-o-tym-jak-teoria-perspektyw-czasowych-pomaga-zrozumiec-zaburzenia-psychiczne
Więcej informacji o Nagrodzie NCN – na stronach Narodowego Centrum Nauki oraz Uniwersytetu Warszawskiego:
ncn.gov.pl/aktualnosci/2025-10-15-nagroda-ncn-2025-przyznana
www.uw.edu.pl/laureaci-nagrody-ncn-2025-z-uw/#lightbox[galleryid-141607-1]/3/
Relacja z gali wręczenia nagród w krakowskim Muzeum Sztuki i Techniki Japońskiej Manggha – laudacje, gratulacje, wystąpienia nagrodzonych – w filmie poniżej:
