„Myślę, że Polacy mają bogatą kulturę i historię, która przyczynia się do różnorodności świata”. To przykładowa podstawowa odpowiedź, której udzielił Chat GPT-4 na pytanie o obywateli naszego kraju. A co my wiemy o SI? W świetle przeprowadzonego sondażu niemało – 89% respondentów stwierdziło, że zna to pojęcie. Nasuwające się pytanie brzmi, czy Polacy podzielają dość rozpowszechnioną – również w popkulturze – katastroficzną narrację, w ramach której SI stanowi siłę zdolną zagrozić ludzkości? Nie. Co nie znaczy, że podchodzimy do tej technologii bezkrytycznie.
Przydatne narzędzia?
– Sztuczna inteligencja jest teraz dla nas czymś w rodzaju cieczy nienewtonowskiej w dłoniach dziecka. Kiedy próbujemy ją ściskać, chwilowo wydaje się przewidywalna i pod kontrolą. Ale wystarczy chwila nieuwagi i traci przewidywalną formę – mówi dr Karolina Brylska, medioznawczyni z Wydziału Dziennikarstwa, Informacji i Bibliologii UW.
W świetle badań, akceptowalne są dla nas przede wszystkim technologie SI pomagające nam w codziennej pracy. A także rozwiązania takie jak drony czy roboty wykorzystywane do dostarczania towarów.
Zdecydowanie więcej wątpliwości budzi wizja SI jako pomocy dla ludzi w podeszłym wieku i wykorzystywanie tej technologii – co już ma miejsce – podczas zabiegów medycznych. Przy czym, jak komentują naukowcy UW, odpowiedzi te wynikają do pewnego stopnia z oceny samego systemu ochrony zdrowia przez ankietowanych. Potrzeby wykorzystania robotów nie dostrzegają te osoby, którzy obecne działanie systemu ochrony zdrowia postrzegają pozytywnie.
Największy opór respondentów i respondentek dotyczył propozycji włączenia do ruchu drogowego samochodów autonomicznych.
SI pod nadzorem
Takie obawy prowadzą do wniosku, że SI to narzędzie, które powinno podlegać państwowemu nadzorowi. Postuluje to około 50% badanych – zwłaszcza tych starszych. Sztuczna inteligencja budzi w nas niepokój przed „zagrożeniami etycznymi”, dotyczącymi np. wiarygodności informacji generowanych przez boty, kwestii prywatności i ochrony danych oraz manipulacji politycznych.
– Polacy wydają się pesymistami. (…) Sztuczna inteligencja nie wydaje się im rozwiązaniem, które przyniesie same korzyści – komentuje dr hab. Tomasz Gackowski, prof. UW.
Ten pesymizm ma jednak swoje granice. Odpowiedzi respondentów – pytanych o SI jako potencjalne zagrożenie dla tradycyjnie utrwalonych ról zawodowych – są bardzo zróżnicowane. Co czwarty badany (26,5%) jest optymistą w tej sprawie, minimalnie mniej liczna jest grupa pesymistów (23,2%).
– Badani mogą nie być zgodni co do tego, czy zwykły pracownik zyska czy straci na obecnych zmianach, ale z dość dużym przekonaniem deklarują, że na pewno zyskają na nich zarządzające modelami SI korporacje – dodaje Marcin Łączyński.
W zbliżonym stopniu kontrowersyjne okazało się zagadnienie korzyści płynących z wykorzystania SI w edukacji i jej wpływu na kreatywność uczniów. Tu nieznacznie przeważały głosy optymistów. Przy czym jak zauważają badacze, wraz z rozwojem technologii z pewnością nastąpi zmiana naszego obecnego rozumienia pojęcia kreatywności, a co za tym idzie – także nasze podejście do edukacji.
Poglądy i perspektywy
Czy poglądy Polaków na temat SI będą się szybko zmieniać? Pytania o sztuczną inteligencję są pytaniami o nas i świat, który nas otacza. Za sprawą raportu o SI uwidoczniają się też tylko pośrednio związane z technologią problemy społeczne.
Problemy dotyczą przepływu informacji – istnieją grupy społeczne z ograniczonym dostępem do wiedzy o SI, różny jest też poziom zainteresowania tym tematem. Kobiety, są grupą najbardziej zainteresowaną wsparciem przez roboty w codziennej pracy (w tym pracy opiekuńczej), a jednocześnie przejawiają stosunkowo małe zainteresowanie SI.
Postawy dotyczące regulacji SI i roli korporacji są także pochodną kryzysu zaufania do instytucji publicznych, który jest zauważalny zwłaszcza wśród przedstawicieli młodego pokolenia. Ci pozostają sceptycznie nastawieni do możliwości skutecznej państwowej kontroli nad narzędziami sztucznej inteligencji.
Czas – i kolejne raporty – pokażą, czy potrafimy sprostać tym wyzwaniom.
Raport dostępny jest tutaj: www.lbm.uw.edu.pl/publikacje/newsy/492-co-polacy-wiedza-o-sztucznej-inteligencji-sondaz-naukowcow-z-uw
